Σε αμφισβήτηση τίθεται ένα επιστημονικό αξίωμα πάνω στο οποίο στηρίχτηκαν δεκάδες θεωρίες τα τελευταία ογδόντα χρόνια.
Πρόκειται για την αξιωματική παραδοχή σύμφωνα με την οποία η γυναίκα γεννιέται με πεπερασμένο αριθμό ωαρίων στις ωοθήκες, αριθμό που σταδιακά μειώνεται μέχρι να εξαντληθεί κατά την κλιμακτήριο.
Αμερικανοί ερευνητές δεν είναι πια βέβαιοι ότι η προσέγγιση αυτή ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα καθώς διαπίστωσαν ότι τουλάχιστον στα ποντίκια οι ωοθήκες επανατροφοδοτούναι με ωάρια καθ’όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής του τρωκτικού.
Ο δρ. Τζόνοδαν Τίλι και οι συνεργάτες του στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Χάρβαντ και το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης αναφέρουν σε άρθρο τους στο περιοδικό Nature ότι μπόρεσαν να εντοπίσουν βλαστοκύτταρα γαμετών σε νέα κι ενήλικα θηλυκά πειραματόζωα. Αυτά θεωρούνται πρόδρομα κύτταρα που εφόσον αναπτυχθούν δημιουργούν ωάρια και προσφέρουν τα απαραίτητα στοιχεία για τη διατροφή των ωοθηκών που απαιτείται έτσι ώστε τα ωοκύτταρα να ωριμάσουν. Αυτά τα βλαστοκύτταρα ήταν ιδιαίτερα δραστήρια γεγονός που δείχνει ότι δεν πρόκειται για απομεινάρια της εμβρυϊκής ηλικίας. Διαρκώς δημιουργούν νέα, ανώριμα κύτταρα και τα ωοθυλάκιά τους, πάνω στην επιφάνεια της ωοθήκης. Τα ωοθυλάκια είναι μικρές δομές γεμάτες με υγρό, μέσα στα οποία ωριμάζουν τα ωάρια μέχρις ότου είναι έτοιμα να γονιμοποιηθούν. Ήταν γνωστό ότι οι αντίστοιχοι ανδρικοί γεννητικοί αδένες παράγουν νέα σπερματοζωάρια σε ολόκληρη την ενήλικη ζωή.
Ορισμένα από τα ευρήματα της τελευταίας μελέτης αποδεικνύουν την ύπαρξη βλαστοκυττάρων ωαρίων και στις ενήλικες γυναίκες, αλλά ο Γκόσντεν και οι συνεργάτες του προειδοποιούν ότι είναι πολύ πρόωρη η εξαγωγή οποιουδήποτε συμπεράσματος.
Εύγλωττα ερωτήματα
Οι νέα διαπιστώσεις πάντως, όπως ομολογούν οι ερευνητές προκαλούν ένα βασικό ερώτημα:
Αν, τελικά, οι γυναίκες και τα θηλυκά θηλαστικά διαθέτουν βλαστοκύτταρα που τους επιτρέπουν να επαναδημιουργήσουν ωάρια για τι δεν διατηρούν τη γονιμότητά τους όπως οι άνδρες αλλά περνούν στην εμμηνόπαυση;
Επίσης τα ωάρια πολλών θηλαστικών και κυρίως των γυναικών, με το πέρασμα του χρόνου, γίνονται περισσότερο ασταθή από χρωματοσωμιακής άποψης τα προβλήματα αυτά είχαν αποδοθεί στις μεταλλάξεις που είχαν υποστεί εξαιτίας της μακροχρόνιας παραμονής τους στις ωοθήκες.
Αν, λοιπόν, τα ωάρια πράγματι ανανεώνονται γιατί το ωάριο μια σαραντάχρονης είναι πολύ πιο ευαίσθητο σε χρωματοσωμιακές ατέλειες και βλάβες από ότι τα σπερματοζωάρια ενός συνομήλικού της άνδρα ή ακόμα και ενός μεγαλύτερου;
Όπως εξηγεί ο δρ Γκόσντεν και τα δύο προβλήματα αυτά δείχνουν ότι τα γυναικεία πρόδρομα γεννητικά ωάρια είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στη γήρανση καθώς και ότι προφανώς παθαίνουν πολύ πριν από τα υπόλοιπα ενήλικα βλαστοκύτταρα.
Πρόκειται για επανάσταση
Ο δρ Τίλι, ωστόσο, υποστηρίζει ότι οι διαφορές των βλαστοκυττάρων στις ωοθήκες από αυτά σε άλλα σημεία του οργανισμού είναι απλώς ζήτημα αριθμών « Οι όρχεις χρειάζονται τεράστια συγκέντρωση βλαστοκυττάρων διότι πρέπει να παράγουν εκατομμύρια σπερματοζωάρια κάθε εβδομάδα, αντίθετα τα βλαστοκύτταρα που εξελίσσονται σε ωάρια πρέπει να δημιουργούν μερικές εκατοντάδες νέα ωάρια και ωοθυλάκια σε αραιά διαστήματα.
Καθώς, λοιπόν, δεν χρειάζονται τέτοια κύτταρα σε μεγάλους αριθμούς, όταν εκφυλιστούν δεν υπάρχουν άλλα για να τα αντικαταστήσουν.
Προκαλεί ζάλη το εύρος των συνεπειών αυτής της διαπίστωσης» εξηγεί ο δρ. Ρότζερ Γκόσντεν, επιστημονικός διευθυντής στο Ινστιτούτο Αναπαραγωγικής Ιατρικής Jones της ιατρικής σχολής Eastern Virginia. «Η ικανότητα παραγωγής περισσότερων ωαρίων θα φέρει μια πραγματική επανάσταση της γυναικείας υγείας.
Θεωρητικώς, θα μπορέσει κάθε γυναίκα να ελέγξει με καλύτερο τρόπο την έναρξη της εμμηνόπαυσης, να ανακόψει την πρόωρη έλευσή της και τέλος θα μπορούν να ανακτήσουν τη δυνατότητα να κάνουν παιδί μετά από χημειοθεραπεία», κατέληξε ο ερευνητής αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά.
Τέλος, όπως να αναφέρουν οι ερευνητές, έκαναν πειράματα με το σκεύασμα Busulfan που χρησιμοποιείται κατά του καρκίνου και διαπίστωσαν ότι σκοτώνει τα πρόδρομα ωάρια στα ποντίκια χωρίς, ωστόσο να σκοτώνει τα ήδη ώριμα γεννητικά κύτταρα καθώς αυτό το σκεύασμα προκαλεί στειρότητα στις γυναίκες περισσότερο από τα υπόλοιπα σκευάσματα της χημειοθεραπείας, ο δρ Τίλι θεωρεί ότι αυτό υποδεικνύει ότι οι γυναίκες διαθέτουν ακριβώς όπως τα ποντίκια πρόδρομα ωάρια αλλά επιμένει ότι επί του παρόντος η προσέγγισή του είναι θεωρητική.
Μόνο όταν «συλλάβουν» ένα τέτοιο πρόδρομο κύτταρο γυναίκας θα μπορούν να μιλούν με βεβαιότητα. Κι όπως υπογραμμίζει «πιστέψτε μας το προσπαθούμε νυχθημερόν».